Szpaler swobodny jest koroną spłaszczoną. Najłatwiej jest go formować przy drutach, do których nagina się i przywiązuje pędy wyrastające pod ostrym kątem lub w kierunku międzyrzędzia. Można też przywiązywać pędy do szpilek z drutu lub kołków drewnianych wbitych w ziemię na osi rzędu, a pędy wyrastające w kierunku międzyrzędzia wyginać pionowo do dołu i przywiązywać sznurkiem. Pędy te zaczną wcześniej owocować. Przez cały czas formowania szpaleru należy skracać przewodnik, aby uzyskać równomierne wyrastanie pędów na całej jego długości. Często popełnianym błędem jest pozostawianie kwiatów lub – później – zawiązków owoców na przewodniku. Prowadzi to do zatracenia pionowego charakteru jego wzrostu. Najczęściej staje się on wówczas jednym z konarów.
Po zakończonym formowaniu wszystkich typów koron, ścina się przewodnik nad ostatnim bocznym rozgałęzieniem. Wysokość, na której będzie on ścięty zależy od tego, jak wysokie ma pozostać drzewo. Najniższe drzewa prowadzi się w szpalerze swobodnym na podkładkach karłowych lub ze wstawkami skarlającymi. Najczęściej cięcie drzew owocowych przeprowadza się w lutym, marcu i kwietniu. Jednak ze względów zdrowotnych, niektóre gatunki należy ciąć latem. Drzewa pestkowe, a szczególnie wiśnie, należy ciąć po zbiorze owoców. Istnieje wówczas mniejsze niebezpieczeństwo porażenia drzew przez groźne choroby, powodujące nawet ich zamieranie. Latem zaleca się usuwać „wilki” (pędy wyrastające z nasady konarów), które cieniują owoce, pogarszają ich smak i zmniejszają wybarwienie. W drugiej połowie czerwca, kiedy „wilki” nie są jeszcze zdrewniałe, można je wyrywać wraz z nasadą, później należy używać sekatora. Cięcie grubszych gałęzi wykonuje się piłką sadowniczą. Narzędzia do cięcia muszą być dobrze wyostrzone, by rana powstała po cięciu była gładka, jak najmniejsza, a pozostałe tkanki nie uszkodzone.
Ze względów zdrowotnych, większe rany należy za-smarować – najlepiej gotową pastą Santar SM, Funaben 3 lub Funaben 4. Można użyć również białej farby emulsyjnej z dodatkiem 2% Funabenu, Topsinu lub Fundazolu (ewentualnie samej farby emulsyjnej). Nie wolno natomiast używać maści sadowniczej która nie tylko nie zabezpiecza rany przed infekcją, ale nawet stwarza lepsze warunki dla rozwoju grzybów, powodujących choroby kory i drewna.